Gaslighting Là Gì? Cách Để Không Trở Thành Con Rối

Bạn có bao giờ cảm thấy mình như đang bị mất mát trong một mối quan hệ hoặc tình cảm? Bạn đã từng nghe đến thuật ngữ “Gaslighting” chưa? Nếu chưa, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về Gaslighting là gì và cách để không trở thành con rối trong các tình huống gian dối và lừa dối. Gaslighting không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà nó có thể ảnh hưởng đến tâm hồn của bạn, và bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nó.

Gaslighting là gì? Nguồn gốc của nó.

Gaslighting là một hành vi tâm lý mà người ta sử dụng để thao túng hoặc đánh lừa người khác, làm cho họ mất tự tin, hoặc nghi ngờ về nhận thức và trải nghiệm của bản thân. Theo Hội Tâm lý học Mỹ (American Psychological Association), gaslighting có nghĩa là cố tình thay đổi thực tế hoặc sự kiện để khiến người khác nghi ngờ về khả năng của họ để cảm nhận và hiểu thế giới xung quanh.

Thuật ngữ “gaslighting” bắt nguồn từ vở kịch năm 1938 mang tên “Gas Light” (tạm dịch: Thắp sáng đèn ga). Nội dung của vở kịch xoay quanh một người đàn ông cố gắng kiểm soát và thao túng tâm lý của người vợ để khiến cô tin rằng cô đang mất trí, từ đó anh ta có thể dễ dàng ăn cắp trang sức và đá quý của cô.

Gaslighting có nghĩa là thao túng tâm lý người khác với mục đích xấu. Trong trường hợp vở kịch, người đàn ông này sử dụng đèn ga và gây ra tiếng bước chân để tìm kiếm báu vật được giấu trong nhà. Khi người vợ nghe thấy tiếng bước chân và nhận ra đèn ga dần giảm sáng, người đàn ông cố gắng thuyết phục vợ rằng không có chuyện gì bất thường xảy ra và tất cả những chuyện đó chỉ là sản phẩm của tưởng tượng của người vợ.

Vậy tại sao người ta lại cố gaslight người khác?

Gaslighting xuất hiện ở nhiều bối cảnh khác nhau, từ các mối quan hệ tình cảm, gia đình, bạn bè cho đến môi trường học tập và làm việc. Lý do mà người ta thực hiện gaslighting thường liên quan đến mục tiêu cá nhân, quyền lực, hoặc mong muốn kiểm soát người khác.

Hành động gaslighting cũng có thể xuất phát từ sự tự đánh giá cao, áp đặt ý kiến và quyền lực không chính đáng. Thông thường, người thực hiện gaslighting sẽ cố gắng đặt bản thân họ ở vị trí đúng và đổ lỗi cho người khác, tạo ra sự nghi ngờ và nhận thức sai lệch.

Gaslighting có thể xảy ra ở nơi làm việc, với nguồn gốc từ đồng nghiệp, quản lý, đối thủ hoặc thậm chí là khách hàng. Họ có thể muốn kiểm soát, đánh bại, hoặc đạt được điều gì đó từ bạn mà không muốn trực tiếp thể hiện.

Để hiểu ngắn gọn hơn, gaslighting có thể được tóm tắt thành việc “Miệng nam mô, bụng bồ dao găm”. Khảo sát cho thấy có đến 58% người cho biết họ đã trải qua gaslighting tại nơi làm việc.

Dấu hiệu của Gaslighting tại Nơi Làm Việc

Lời nói và hành động thường dùng bởi người đang thực hiện gaslighting thường mục đích làm bạn nghi ngờ về chính mình. Chẳng hạn:

• “Tôi làm như vậy vì tôi lo cho bạn!”
• “Bạn nhầm lẫn rồi, tôi chưa từng nói như vậy.”
• “Vì sao bạn lại suy nghĩ quá nhiều? Chuyện đó không có gì đáng kể cả!”

Liên tục đổ lỗi cho người khác là một cách khác để thực hiện gaslighting. Người đang thực hiện gaslighting có thể đổ lỗi cho bạn để tránh trách nhiệm cá nhân.

Bẻ cong sự thật là một cách phổ biến để thao túng tâm lý. Đây bao gồm lật ngược sự kiện đã xảy ra, đặt người khác vào tình huống tự hỏi về khả năng hiểu biết của họ.

Nghi ngờ giá trị bản thân là một dấu hiệu khác của gaslighting. Người thực hiện gaslighting có thể khiến bạn cảm thấy không đáng hoặc yếu đuối.

Làm người khác quên là một cách để tránh trách nhiệm hoặc làm giảm giá trị và nỗ lực của bạn. Điều này có thể xảy ra trong môi trường làm việc.

Liên tục chỉ trích thay vì cung cấp phản hồi xây dựng, khiến bạn tổn thương và tự nghi về khả năng và giá trị cá nhân.

Lấy sự quan tâm làm lý do biện hộ là một chiêu trò để giải thích những hành động không bình thường. Người thực hiện gaslighting có thể nói họ làm như vậy vì lo cho bạn.

Bàn tán tiêu cực về bạn là một cách để người thực hiện gaslighting tạo thành một hình ảnh tiêu cực về bạn trong mắt người khác.

Loại trừ bạn khỏi các dự án quan trọng là một dấu hiệu cuối cùng của gaslighting. Bạn bị loại trừ để làm giảm giá trị và đóng góp của mình.

Gaslighting tại nơi làm việc có thể gây ra tổn thương tâm lý và tạo ra môi trường làm việc không lành mạnh cho nhân viên.

Hậu quả của Gaslighting

Gaslighting là một hình thức tinh vi của thao túng tâm lý, mà sự ảnh hưởng của nó đối với một người có thể làm hỏng tâm lý và gây ra những tác động tiêu cực đáng kể. Thao túng tâm lý bằng gaslighting thường xuất hiện thông qua các biểu hiện sau:

1. Bạn dần mất khả năng đưa ra quyết định dựa trên mong muốn cá nhân và thay vào đó, bạn chỉ cố gắng làm hài lòng người khác. Bạn trở nên dễ dàng biến thành người lựa chọn theo ý muốn của họ, thay vì tuân theo giá trị và nguyên tắc riêng.
2. Bạn thường xin lỗi, thậm chí khi bạn không phạm lỗi. Gaslighting thường làm cho bạn cảm thấy bạn luôn sai, và do đó, bạn tự đặt mình vào tình thế phải xin lỗi ngay cả khi không phải lỗi của mình.
3. Thường xuyên tự hỏi về tính đúng sai của quyết định cá nhân, và bạn cảm thấy mất đi khả năng tự tin trong việc đưa ra quyết định. Bạn đang sống trong sự hoài nghi về bản thân và khả năng lựa chọn đúng.
4. Xem xét lại lời nói và hành động của mình một cách đa nghĩa, lo lắng về việc chúng có đúng hay không. Bạn thường tự đặt mình vào tình thế phải tự soi xét và phân tích mọi thứ một cách cẩn trọng, khiến tâm lý bạn căng thẳng.
5. Mất đi sự hứng thú với những hoạt động trước đây bạn từng yêu thích. Gaslighting có thể khiến bạn không còn cảm thấy hạnh phúc khi tham gia vào những hoạt động mà bạn trước đây vui vẻ tham gia.
6. Bạn cảm thấy giá trị bản thân lung lay nếu không làm theo ý muốn của người khác. Sự tự tin và sự độc lập của bạn dường như bị lươn lẹo và hoà vào ý muốn của người khác.
7. Luôn cảm thấy công việc của mình không đủ tốt. Gaslighting có thể khiến bạn không bao giờ thấy đủ hoàn hảo, dẫn đến sự tự gắn kết cao với việc tự chỉ trích.
8. Cảm thấy có điều gì đó không ổn, nhưng không thể giải thích tại sao. Bạn có thể cảm nhận sự không đúng điều gì đó, nhưng do tâm lý đã bị ảnh hưởng, bạn không thể diễn giải được điều đó.
9. Sử dụng nói dối để tránh bị lăng mạ bởi người gaslighting. Đây có thể là một cách để tự bảo vệ, để tránh những hậu quả tiêu cực hơn từ người thao túng tâm lý.
10. Thậm chí, bạn có thể bênh vực và biện hộ cho người đang gaslight bạn, do bạn đã bị thuyết phục rằng họ đúng và bạn sai.

Làm thế nào để tránh trở thành con rối của gaslighting?

Hậu quả của gaslighting có thể làm tổn thương tâm lý của người bị ảnh hưởng. Để tránh trở thành con rối của gaslighting và bảo vệ tâm lý của mình, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Làm ngơ động thái của người muốn thao túng bạn: Thay vì tìm lý do cho hành vi của họ, hãy tập trung vào bảo vệ tâm lý của bạn và không để họ tác động tiêu cực lên bạn.
• Quản lý công việc tốt hơn: Tại nơi làm việc, gaslighting có thể xuất hiện qua việc can thiệp vào lịch trình và công việc của bạn. Hãy giữ lại các bằng chứng cho công việc của bạn và kiểm soát lịch trình của mình để không để người khác can thiệp vào.
• Nhờ sự giúp đỡ của người khác: Tìm người có kinh nghiệm và trình độ để đưa ra phản hồi và hỗ trợ bạn trước những nỗ lực gaslighting.
• Lắng nghe và tin tưởng bản thân: Xây dựng lòng tin với bản thân là quan trọng nhất. Khi bạn lắng nghe bản thân và xác định mục tiêu và giá trị cá nhân, không ai có thể lung lay tâm lý của bạn.
• Tìm cho mình điểm đỗ mới: Nếu bạn cảm thấy môi trường hiện tại không còn phù hợp với bạn, hãy tìm đến nơi mới lành mạnh và phù hợp với định hướng của bạn.

Câu hỏi thường gặp

Self Gaslighting nghĩa là gì?

Self-gaslighting xảy ra khi một cá nhân liên tục cố gắng phớt lờ suy nghĩ và cảm xúc của bản thân. Điều đáng chú ý là, nạn nhân tự mình “lao” vào những luồng suy nghĩ đó, thay vì bị ảnh hưởng bởi một ai khác.

Làm gì khi bị Gaslight?

• Cách xử trí khi bị thao túng tinh thần.
• Thông báo với người thân về tình trạng của mình.
• Viết nhật ký.
• Lắng nghe bản thân mình.
• Làm ngơ những động thái của người bạo hành bạn.
• Tìm kiếm sự giúp đỡ.
• Xây dựng lại lòng tin vào bản thân.
• Tìm đến một nhà trị liệu tâm lý hoặc người có chuyên môn tham vấn tâm lý.

Gaslighting là một vấn đề tâm lý nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng đến tâm hồn và tâm trạng của bạn. Bài viết Gaslighting Là Gì? Cách Để Không Trở Thành Con Rối đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về khái niệm này và cách bảo vệ mình khỏi tình trạng trở thành con rối. Bằng cách duy trì sự tự tin, tìm sự hỗ trợ, và tập trung vào tâm hồn của mình, chúng ta có thể đối phó với Gaslighting và không để nó ảnh hưởng đến cuộc sống của mình. Hãy luôn tự yêu thương và tôn trọng bản thân, và không để người khác kiểm soát tâm trạng và quyết định của bạn. Chúng ta xứng đáng với tình yêu và sự tôn trọng, và không ai có quyền lừa dối chúng ta. YCC hy vọng bài viết này sẽ mang đến những thông tin hữu ích cho bạn!